Tranh cãi đang nổ ra giữa phe ủng hộ Ethereum chuyển sang PoS và phe muốn giữ lại PoW. Liệu “The Merge” có thành công trên mainnet? Hãy nhìn lại và phân tích một số sự kiện tương tự, từ đó rút ra một số nhận định hay dự đoán nào đó cho tương lai của Ethereum cũng như thị trường nói chung.
Ảnh credited for Coin68
Sự kiện đáng chú ý nhất nửa cuối năm 2022 nhiều bão tố có lẽ là “The Merge” của Ethereum, dự kiến vào giữa tháng 9. The Merge đánh dấu bước ngoặt cực kỳ quan trọng, đưa mạng lưới hiện nay (đang xác thực bằng PoW) chuyển sang, hay đúng hơn là hợp nhất với Beacon Chain (đang xác thực bằng PoS). Một số lợi ích (ở tương lai) có thể nhìn thấy rõ ngay từ bây giờ:
Ethereum sẽ tiết kiệm điện năng hơn, tránh được sự gièm pha và phản đối đến từ những người chống phát thải cacbon;
Ethereum sẽ nhanh hơn (khoảng 10%) và cho phép nhiều hướng mở rộng tốt hơn, với những công nghệ tiên tiến hơn.
Khó khăn và những rủi ro của việc hợp nhất là hiện hữu và không hề nhỏ. Sau nhiều lần trễ hẹn, thành công của The Merge trên 3 mạng thử nghiệm (Ropsten, Sepolia, Goerli) đã mang đến sự tự tin cho đội ngũ phát triển Ethereum cũng như cộng đồng ủng hộ. Dù vậy, tới việc hợp nhất trên mainnet trị giá hơn hai trăm tỉ đô với hàng trăm ngàn dapps rõ ràng là không hề đơn giản. Trong khi phần lớn ủng hộ (với các tên tuổi lớn như Chainlink, FTX, Circle, etc), vẫn có một số muốn duy trì mạng lưới hiện nay, với lập luận rằng “muốn bảo tồn triết lý hoàn hảo của PoW sáng tạo bởi Shatoshi Nakamoto”.
Ý tưởng về một làn sóng fork Ethereum được ra đời bởi Chandler Guo – một thợ đào có tầm ảnh hưởng ở Trung Quốc. Anh này dùng khái niệm “ETH POW” để chỉ việc phân tách chuỗi Ethereum hậu The Merge. Nếu thành công, mạng lưới fork sẽ được gọi là ETHW cùng với đồng coin ETHPOW (xem thêm tại ĐÂY).
Trước khi bàn đến các kịch bản có thể xảy ra, hãy nhìn lại một số sự kiện chia tách trong lịch sử crypto.
Ethereum vs Ethereum Classic (ETC) chia tách năm 2016 sau DAO attack. ETC chính là chuỗi Ethereum nguyên thủy, do đó chứa cả số tiền hơn 65 triệu đô mà hackers kiếm được sau khi tấn công the DAO. Phe ủng hộ ETC cho rằng Blockchain phải cố hữu nguyên tắc bất biến. Hiện nay, ETC rank 19 với cap 5.8 tỷ đô và có khá ít dapps.
Bitcoin Cash (BCH) vs Bitcoin SV (BSV) xảy ra năm 2018 khi Craig Wright dẫn đầu một nhóm thiểu số hardfork từ Bitcoin Cash để chuỗi mới (BSV) có kích thước khối lớn hơn. Hiện nay BSV có rank 48 cap 1.2 tỷ đô trong khi BCH rank 30 cap 2.7 tỷ đô.
Trở lại với lập luận về triết lý PoW của phe ủng hộ ETHW, thoạt nghe có vẻ có lý. PoW được Satoshi sáng tạo cho Bitcoin, là thuật toán cơ bản vận hành cơ chế đồng thuận của nhiều blockchains, trong đó có Ethereum. Cho tới 2015-2016, Bitcoin và các cryptocurrency mới chỉ trứng nước với giá trị thị trường nhỏ bé. Ngày nay, chúng đã lớn hơn rất nhiều và có được sự chấp nhận khá rộng rãi. Bitcoin đã được xem như “digital gold”, là nền móng vững chắc của toàn bộ thị trường crypto. Do đó, người ta sẽ không bao giờ chấp nhận những thay đổi lớn trên Bitcoin Core. Tuy vậy, Taproot hardfork mang tới chữ ký số Schnorr cho Bitcoin vẫn được chấp nhận, và tương lai vẫn sẽ có những upgrades nhỏ tương tự. Nếu Bitcoin như là gốc của cái cây, là nguồn của dòng sông crypto, thì đương nhiên phải giữ nó ổn định. Còn các nhánh thì có nhiều, chúng cạnh tranh nhau để sinh trưởng, nhánh này kém đi sẽ có nhánh khác vượt lên thay thế. Bởi thế, sự thay đổi và phát triển ở các nhánh là lẽ tất yếu. Ethereum và nhiều nền tảng smartcontract khác chính là các nhánh của không gian crypto. Chúng phải tiến hóa và phát triển, nếu không sẽ tụt hậu và bị loại bỏ.
Ngoài Bitcoin, thì PoW không cần thiết phải giữ lại cho bất kỳ blockchain nào. Sự thật là PoW hay bất kỳ thứ gì trên thế giới cũng đều không hoàn hảo, không phải giải pháp tốt cho mọi bài toán. Công nghệ tốt hơn, hiệu quả hơn sẽ là lợi thế cạnh tranh, mở rộng và phát triển của các nền tảng smartcontract. Sự cố gắng của một phe thiểu số nào đó ủng hộ ETHW, trong tương lai, kết quả cũng sẽ không khá hơn ETC hay BSV.
Trở lại với các kịch bản hậu The Merge:
(1) Hợp nhất suôn sẻ và không có chia tách. Lúc này ETC sẽ được lợi về mặt bảo mật do hàng loạt mỏ đào Ethereum sẽ chuyển sang đào ETC. Mạng ETC sẽ không phải khổ sở năm vài lần bị tấn công 51% nữa. Các lợi ích này có lẽ sẽ duy trì được vài năm cho tới khi số máy đào đó hết hạn khấu hao.
(2) Hợp nhất thành công, xuất hiện ETHPOW hay ETHW (bản fork PoW của Ethereum hiện nay). Khi đó, các dapps sẽ phải quyết định đi hay ở lại, và hàng loạt cuộc bỏ phiếu cộng đồng sẽ được tổ chức. Các stablecoin lớn như USDT, USDC, BUSD với tổng hơn 100 tỷ đô sẽ phải lựa chọn tồn tại ở chuỗi nào. Stablecoins đi theo chain nào sẽ là yếu tố cực kỳ quan trọng cho không gian DeFi của chain đó, và chắc chắn chúng không thể tồn tại cả 2 chain, chỉ có thể là 1in2. Các sàn giao dịch tập trung sẽ phải lựa chọn hỗ trợ ETHPOS hay cả hai? Một sự chia rẽ lớn sẽ xảy ra, gây tốn kém nhiều tiền bạc và công sức của rất nhiều người, có thể kéo lùi sự phát triển chung của thị trường nhiều năm. Chú ý rằng phe nào càng “thiểu số” thì mức độ biến động và rủi ro càng cao, đặc biệt là các giao thức DeFi như lending. Giả định phe ETHW là 20% thì mức độ sụt giảm giá trị trên chuỗi đó không chỉ đơn giản là chia 5, mà sẽ được khuếch đại hơn thế rất nhiều, đặc biệt là các giao dịch liên quan đến stablecoin kể trên, vì chúng có thể bị mất giá trị hoàn toàn ở một chain nào đó.
(3) Việc hợp nhất thất bại, Ethereum hiện tại sẽ vẫn hoạt động và đợi lần hợp nhất tiếp theo. Khi đó, niềm tin giảm sút và phe ủng hộ PoW sẽ lớn mạnh hơn. Đây sẽ là tình huống xấu nhất và phức tạp nhất, nhưng cũng là cơ hội tốt cho các layer-1s khác giành thêm thị phần từ Ethereum.
Ở góc độ lạc quan hơn, chúng ta thấy rằng:
The Merge không liên quan đến bất kỳ sự tấn công hay rollback nào như DAO hardfork;
The Merge là một nâng cấp công nghệ quan trọng mang đến nhiều lợi ích lớn, chứ không tầm thường như việc nới rộng kích thước khối của BSV;
Tỉ số TX fee / block reward khá vượt trội (hiện tại ~ 3,91), chứng tỏ giao thức Ethereum đang mang lại doanh thu cao hơn nhiều phần thưởng khối. Điều này khuyến khích các mining pool (người nắm giữ lượng lớn ETH khai thác được) chuyển sang làm validators cho chuỗi PoS. Đọc thêm về tỉ số TX fee / block reward tại POST này. Xem thêm về các metrics tại https://tokenterminal.com/terminal/projects/ethereum
Các dịch vụ hạ tầng (RPC node) chủ chốt như Infura, Alchemy chỉ ủng hộ PoS;
Đề xuất ETHW có yếu tố lợi ích từ một nhóm (nhỏ) thợ đào.
Tổng hợp lại, có thể đi đến một số nhận định:
Phần đông áp đảo ủng hộ The Merge như là một nâng cấp tất yếu của Ethereum;
The Merge có khả năng thành công cao, mang tới động lực mới cho toàn không gian crypto;
Khả răng xuất hiện ETHW khá nhỏ, nếu có chuỗi mới đó sẽ chịu những biến động cực lớn cả về giá trị (price của ETHW chắc chắn sẽ thấp hơn hàng chục lần so với ETH) và sự rối loạn trên không gian DeFi tương ứng còn bị khuyến đại hơn nữa, ví dụ hàng loạt khoản thế chấp cho DAI-W hay các khoản vay trên AVAE-W sẽ bị thanh lý hàng loạt, trong khi thị trường thanh khoản (đặc biệt là ra fiats) bị thiếu hụt trầm trọng, ngoài ra, các stablecoin, như đã kể trên, không thể tồn tại ở 2 chain cùng lúc nên sẽ bị mất giá trị hoàn toàn ở 1 chain nào đó. Các yếu tố đó sẽ dẫn đến sụp đổ dây chuyền của không gian DeFi tương ứng. Tình huống này chỉ có nhóm miners vận hành ETHW (có thể) có chút lợi ích, còn người dùng và tất cả các bên khác đều chịu thiệt hại nặng nề. Nhớ rằng tình huống chia tách này không còn siêu đơn giản như vụ ETC và BSV, vì trên đó hầu như không có hệ sinh thái DeFi. Còn ETH hiện nay có DeFi rất phong phú và giá trị, đứng đầu không gian crypto với dominance rất lớn.
Tham khảo thêm https://cointelegraph.com/news/the-merge-top-5-misconceptions-about-the-anticipated-ethereum-upgrade?utm_source=Telegram&utm_medium=social