Nhưng để blockchain có thể hoàn thiện mạng xã hội, blockchain cần phải được hoàn thiện trước. Frank McCourt, người đã có một khoản đầu tư nghiêm túc cho tầm nhìn tương lai về mạng xã hội phi tập trung, cho rằng Gavin Wood có thể là chìa khóa.
Tỷ phú Frank McCourt, ông trùm bất động sản - đầu tư 100 triệu đô USD để hỗ trợ xây dựng các giải pháp phi tập trung thay thế cho các mạng xã hội lớn hiện nay, đã chọn ra đối tác để giúp blockchain làm việc ở quy mô của Facebook: Nhà đồng sáng lập Ethereum, Gavin Wood.
Theo thông báo vào ngày 24/05/2022, dự án Liberty của McCourt sẽ cộng tác với dự án Polkadot của quỹ Web3 Foundation. Wood ra mắt dự án Polkadot vào năm 2020 sau khi rời Ethereum. Dự án Liberty có một đề xuất kỹ thuật cho phép người dùng giữ lại dữ liệu của họ trên một blockchain khi họ di chuyển giữa các dịch vụ mạng xã hội trong tương lai (Có thể hiểu kiểu như giữ nguyên dữ liệu hình ảnh, bài viết,... khi chuyển từ Facebook sang dùng Twitter). Sự tham gia của Wood có thể giúp ý tưởng thực sự hoạt động ở quy mô và tốc độ của một mạng xã hội phổ biến.
“Chúng tôi hào hứng được làm việc với Gavin và các cộng sự để mang tầm nhìn chung của chúng tôi về một trang web lành mạnh hơn vào thực tế”. McCourt nói trong một tuyên bố. “Họ không chỉ là những nhà đổi mới tiên phong, mà các giá trị của chúng tôi phù hợp với nhau trong việc tái cấu trúc mạng internet theo cách để trao quyền cho người sử dụng, mang lại lợi ích cho xã hội và củng cố nền dân chủ.”
Các vấn đề về quy mô và độ tin cậy là một trong những trở ngại lớn nhất đối với những người hy vọng sẽ đẩy lùi sức mạnh của những gã khổng lồ công nghệ hiện tại - và giáng một đòn vào quyền riêng tư hoặc thậm chí cho quyền tự do ngôn luận (civic discourse: Diễn ngôn công dân) (1) - bằng cách phi tập trung hoá kiểm soát dữ liệu.
Một ví dụ là việc mạng xã hội Facebook và Instagram của Meta trở nên lớn mạnh bằng cách kết nối mọi người với bạn bè của họ, cho phép họ trao đổi thông tin với nhau và sau đó nhồi nhét cho họ các nội dung khác và quảng cáo. Các dịch vụ này tinh chỉnh những nội dung quảng cáo đó theo những cách chính-xác-hơn-bao-giờ-hết dựa vào thông tin họ thu thập được qua các tương tác và kết nối của người dùng. Các nhà phê bình như Frances Haugen, người tố giác Facebook, nói rằng mô hình này khuyến khích các nội dung độc hại mà thường sẽ thu hút nhiều lượt bình luận, thích và chia sẻ.
McCourt, Wood và các cộng sự nhận định tình trạng này là mối nguy cho nền dân chủ. Họ đưa ra quan điểm rằng nếu các công ty này không thể kiểm soát dữ liệu, nó sẽ phá vỡ toàn bộ hệ thống, loại bỏ các lợi ích do việc lan truyền thông tin sai lệch và các phát ngôn thù hận (hate speech). Trên lý thuyết, các công ty này cũng hứa hẹn rằng người dùng không phải liên tục sử dụng để giữ liên lạc với người thân và cho họ quyền kiểm soát nội dung mà họ tiếp nhận.
McCourt và đồng nghiệp tin rằng cách tốt nhất để trao cho người dùng sức mạnh đó là đặt đồ thị xã hội (social graphs) các mối quan hệ của họ lên các blockchain công khai, phi tập trung. Điều này đảm bảo rằng không có một ngân hàng dữ liệu đơn lẻ nào được quản lý bởi một tổ chức; mọi người thay vào đó có thể mang dữ liệu và các mối quan hệ điện tử của họ từ dịch vụ này sang dịch vụ khác.
Sự cộng tác giữa dự án Liberty và Polkadot đã được 2 đội hoàn thiện ở Marseille cuối tuần qua, trước khi hướng tới Davos để bàn luận về sáng kiến của họ. Họ nhận thức rằng sẽ cần nhiều hơn là lưu trữ và dịch chuyển dữ liệu của người dùng một cách máy móc để hướng tới một Web3 hoàn mỹ. Các blockchain có thể rất chậm và không hiệu quả với các tập dữ liệu lớn. Polkadot của Wood hướng tới việc kết nối nhiều blockchain với nhau, khai thác chúng song song và tăng tốc độ tương tác. Sự cộng tác này sẽ mở rộng tầm nhìn của Wood cho Web3 vượt ra khỏi lĩnh vực tài chính và hướng tới mạng xã hội.
“Khi mà hiện tại các mạng xã hội lớn Web 2.0 đang có sự kiểm soát tuyệt đối đối với những gì người dùng có thể nói và làm trên nền tảng của họ, Web 3.0 cần một biểu đồ xã hội phổ cập toàn cầu để có thể thành công”, Wood nói trong một phát biểu. Ông bổ sung rằng đội của ông hy vọng “những người khác sẽ cùng cố gắng để tạo ra một nền tảng công bằng hơn cho mạng Internet”.
Wood được biết tới với việc giúp tạo ra Ethereum để cải thiện những hạn chế của blockchain Bitcoin . Wood và bảy nhà đồng sáng lập, dẫn đầu bởi Vitatik Buterin, đã tạo ra một hệ sinh thái rộng hơn với tiền điện tử của riêng nó, đồng Ether, và cho người sử dụng khả năng tạo và trao đổi các sản phẩm và dịch vụ, bao gồm cả các NFT. Sau đó Wood rời Ethereum để xây dựng Polkadot, hệ sinh thái mà ông hình dung là một multichain “không dựa trên niềm tin hoặc ít dựa trên niềm tin” tránh khỏi “sự cần thiết phải thông qua các tổ chức và các bên trung gian”.
Ý tưởng phi tập trung hóa mạng xã hội đã thu hút được một lượng lớn những người đầu cơ hoặc các nhà tư tưởng lớn không quan tâm quá nhiều đến chi tiết. Nhưng cũng có những tín đồ như Jack Dorsey, người sáng lập dự án Bluesky với mục tiêu là “một giao mở thức phi tập trung và bền vững cho các cuộc tranh luận công khai”. Vào năm 2018, tổ chức W3C phát hành giao thức ActivityPub giúp di chuyển các nội dung thường được tìm thấy trên mạng xã hội xung quanh các hệ thống phi tập trung.
McCourt, chủ cũ của đội bóng Los Angeles Dodgers và nhà tài trợ chính của Đại học Georgetown, đã thiết lập một tổ chức và kết hợp cùng Viện Nghiên cứu Chính trị Paris để phát triển tầm nhìn của ông về nâng cao đạo đức trong công nghệ. Qua tổ chức này, Wood hiện tài trợ các nghiên cứu về kiến trúc web phi tập trung mới.
Dự án của Wood và McCourt vẫn sẽ đối mặt với nhiều trở ngại khác. Một môi trường phi tập trung cần thu hút các nhà phát triển sở hữu các ứng dụng có thể đánh bại những trở ngại và trở nên đủ phổ biến để thách thức những ông lớn thống trị hiện tại, ít nhất là phát triển cùng nhau. Kể cả như vậy, người dùng có xu hướng xã hội tìm và sử dụng những dịch vụ mà bạn bè họ đang sử dụng, và thị trường có khuynh hướng ủng hộ cho một số ít những ứng dụng thực sự hiệu quả. Bất chấp mong muốn đổi mới thay vì quy định của McCourt, một mạng xã hội Web3 thành công vẫn cần những nhà lập pháp để tăng khả năng giao tiếp giữa các dịch vụ của người dùng, và sẽ còn cần vượt qua khái niệm mơ hồ “phi tập trung”. Với Wood, việc hợp tác cùng McCourt nhấn mạnh niềm tin của ông vào vai trò quan trọng của công nghệ, thứ mà ông cho rằng “xác định ranh giới chính trị … sẽ xác định mọi thứ.”
“Tôi tin rằng công nghệ kiểm soát chính trị - không phải ngược lại,” Wood chia sẻ với Protocol vào năm ngoái.
Link bài gốc, Dịch bởi MinhPhuong. Biên tập và đăng tải bởi Minhtuan kT và Paven Do.
If You love the post, you may wish to donate for this special charity: https://www.carryforwardvietnam.org/donate/
Nếu bạn thích bài viết, bạn có thể đóng góp cho dự án từ thiện: https://www.carryforwardvietnam.org/donate/
Ý tưởng phi tập trung hóa mạng xã hội không phải là mới, đây là xu hướng đã được đề xuất từ rất lâu cùng với sự độc tài của các ông lớn như Facebook, Google. Việc theo dõi người dùng (hành vi, quan hệ, sở thích,...) để quảng cáo bám đuổi từ lâu đã không còn xa lạ. Việc phát tán và lan truyền các tin đồn sai sự thật mà không thể xác định nguồn gốc và xử lý cũng là một vấn đề khá nhức nhối. Công nghệ Blockchain mang lại hy vọng mạng xã hội phi tập trung gần hơn bao giờ hết. Chắc chắn sẽ có những khó khăn kỹ thuật ban đầu, nhưng đã có những người tiên phong đi đầu xử lý. Cùng với đó thì một khía cạnh nữa cũng cần được chú trọng là về phía thói quen người dùng. Việc “educate thị trường” là không thể thiếu. Hy vọng người dùng sớm thấy được một web3 social network thực sự, để tạo tiền đề cho một xã hội phi tập trung xa hơn.