Khả năng kết hợp là sự đổi mới sáng tạo
Nhiều người trong lĩnh vực công nghệ và các lĩnh vực khác đã nghe nói về bitcoin, tiền mã hoá và khái niệm về blockchain, hoặc ít được biết đến hơn như smart contract - cuộc cách mạng của Ethereum. Smart contract là những chương trình mà bất kỳ ai cũng có thể viết và triển khai cho một blockchain công khai, cho phép thực hiện tất cả các ý tưởng sáng tạo, đổi mới. Các từ viết tắt phổ biến như NFT, DeFi, DAO - đại diện cho những phương thức mới để sở hữu bất cứ thứ gì, hệ thống tài chính tốt hơn cho tất cả mọi người và những cách mới để mọi người phối hợp và cộng tác với nhau - tất cả đều được cung cấp bởi các smart contract.
Smart contract trao sức mạnh cho các kiểu giao dịch mới với những lợi thế rõ ràng so với các giao dịch được thực hiện bởi các hệ thống cũ. Chẳng hạn, theo cách truyền thống, phải mất hàng tuần và hàng loạt thủ tục giấy tờ để ngân hàng xác minh tài sản của một cá nhân và phát hành một khoản vay. Với smart contract, một đoạn mã có thể tự động phát hành khoản vay dựa trên tài sản thế chấp do cá nhân cung cấp.
Tuy nhiên, smart contract không chỉ đơn giản là cho phép các giao dịch tức thì và có thể xác minh được cho các ứng dụng khác nhau - chúng cũng có thể được lập trình để tương tác với nhau. Nói cách khác, có thể làm cho các chương trình tiền mã hoá có thể kết hợp được với nhau, giống như các khối xây dựng (building block). Khả năng kết hợp này là một trong những khả năng được nhắc đến nhiều nhất giữa những người đam mê công nghệ, tuy không được nhắc đến rộng rãi hơn nhưng nó là một trong những khía cạnh mạnh mẽ nhất của tiền mã hoá. Bởi vì khả năng soạn thảo cho phép bất kỳ ai trong mạng lưới sử dụng các chương trình hiện có và điều chỉnh hoặc xây dựng dựa trên chúng, nó mở ra các trường hợp sử dụng hoàn toàn mới không tồn tại trong thế giới (thực tế) của chúng ta.
Nói cách khác: Khả năng kết hợp là sự đổi mới sáng tạo.
Tại sao khả năng kết hợp là khả thi và những gì nó làm cho khả thi
Khả năng mà bất kỳ ai trong một mạng lưới rộng lớn những người tham gia không kết nối, phân tán để tận dụng công việc của người khác để tạo ra các ứng dụng mới không phát sinh một cách tự nhiên - nó đòi hỏi sự hợp tác của nhiều người. Các nhà phát triển smart contract trên Ethereum đã cho phép khả năng soạn thảo theo thời gian bằng cách hội tụ các tiêu chuẩn cộng đồng mô tả cách hoạt động của một số loại hợp đồng nhất định. Ví dụ: tiêu chuẩn token ERC-20, lần đầu tiên được đề xuất bởi nhà phát triển Fabian Vogelsteller vào tháng 11 năm 2015 và được chính thức hóa vào tháng 09 năm 2017, mô tả cách token Ethereum nên hoạt động, bao gồm các chức năng cơ bản như chuyển token (transfer) và phê duyệt chi tiêu token (spending). Nó cho phép các nhà phát triển bên thứ ba dễ dàng hỗ trợ bất kỳ token nào tuân thủ tiêu chuẩn ERC-20.
Loại tiêu chuẩn hóa này rất quan trọng đối với khả năng kết hợp, cũng như việc tiêu chuẩn hóa internet và email và các giao thức khác rất quan trọng đối với sự phát triển của web. Với các tiêu chuẩn token này, các smart contract có thể hoạt động như các building block có thể được lắp ráp thành các hệ thống lớn hơn. Cũng giống như một thư viện phần mềm, các smart contract cho các giao thức và ứng dụng khác nhau có thể dễ dàng cắm vào nhau như các mảnh ghép Lego. Trên thực tế, các smart contract trong tài chính phi tập trung (DeFi) - đại diện cho một trong những ví dụ sớm nhất và sôi động nhất về khả năng kết hợp - thường được gọi là "money legos".
Khả năng tổng hợp hoạt động như thế nào trong tài chính phi tập trung
Trong thế giới Defi, người dùng có thể vay, cho vay, buôn bán, hoặc giao dịch mà không cần các tổ chức tài chính tập trung ở giữa - nhờ các vị thế tài chính trong các giao thức DeFi. Các vị thế này có thể được đại diện dưới dạng token ERC-20 và đổi lấy các khoản tiền cơ bản. Ví dụ: nếu bạn gửi USDC vào giao thức cho vay Compound, bạn sẽ nhận được cUSDC, đại diện cho vị thế của bạn đang kiếm lãi trong Compound. Tương tự, khi bạn gửi tiền vào giao thức trao đổi phi tập trung Uniswap để cung cấp thanh khoản cho một thị trường cụ thể, bạn sẽ nhận được token ERC-20 đại diện cho phần của bạn trong quỹ đầu tư chung hay quỹ gộp (funds pooled) trong thị trường mà Uniswap liên kết.
Điều quan trọng, các token này không bị "khóa" vào một giao thức nhất định - mà giờ đây chúng có thể được sử dụng trong các giao thức DeFi khác. Ví dụ: bạn có thể sử dụng token Nhà cung cấp thanh khoản (Liquidity Provider) Uniswap của mình làm tài sản thế chấp trong giao thức cho vay Aave. Smart contract cho phép các nhà phát triển xây dựng dựa trên các giao thức khác để dễ dàng tương tác trên nhiều ứng dụng; trong thế giới tài chính phi tập trung, điều này bao gồm mọi thứ từ cho vay đến phái sinh.
Mặc dù một số loại giao dịch DeFi này không dễ dàng truy cập đối với nhiều người - do sự phức tạp xung quanh một số ứng dụng nhất định hoặc hiểu biết kỹ thuật cần thiết để tương tác với các giao thức - thì khả năng sử dụng đang tiếp tục được cải thiện đáng kể. Chuỗi các giao dịch liên quan đến việc tạo các building block DeFi khác nhau có thể được xây dựng và trực quan hóa bằng cách sử dụng các dự án như Furucombo và DeFi Saver, trừu tượng hóa công việc của các nhà phát triển là cần thiết để kết hợp và tương tác với các smart contract khác nhau. Người ta có thể chỉ cần ứng dụng phương thức kéo thả hoặc sử dụng các kết hợp do người khác tạo ra.
Furucombo giúp người dùng dễ dàng tạo các combo DeFi của riêng mình.
Khả năng kết hợp chắc chắn dẫn đến nhiều sự lựa chọn hơn và trải nghiệm người dùng tốt hơn, bởi vì không có trở ngại nào đối với việc ai đó lấy ý tưởng hiện có và làm cho nó dễ sử dụng hơn hoặc điều chỉnh nó cho phù hợp với các trường hợp sử dụng mới. Khi ngày càng có nhiều công nghệ cơ bản bị trừu tượng hóa (the underlying technology gets abstracted away), trọng tâm sẽ chuyển sang những gì mọi người có thể làm với tiền của họ, chứ không phải sự kém hiệu quả đánh dấu phần lớn thế giới tài chính truyền thống.
Vậy khả năng kết hợp thực sự có ý nghĩa gì đối với các nhà xây dựng và nhà phát triển?
Có nhiều khả năng, hầu hết trong số đó sẽ chỉ được mở khóa bởi những người đang thử nghiệm mọi thứ, nhưng một số ví dụ về những gì nó có thể thực hiện được cho các nhà xây dựng (builder) bao gồm:
Các nhà phát triển có thể khởi động các dự án và cộng đồng của riêng họ mà không cần phải xây dựng mọi thứ từ đầu, bởi vì các nền tảng smart contract như Ethereum là những sandbox mở, khổng lồ để xây dựng các hệ thống có thể tiếp cận người dùng toàn cầu được tích hợp sẵn. Đây là một động lực lớn cho tốc độ cải tiến nhanh chóng được thấy trong không gian tiền mã hoá, cho phép các nhóm nhỏ nhanh chóng khởi động các dự án của riêng họ. Ví dụ: người tạo game mới có thể dễ dàng thêm khả năng người dùng giao dịch các vật phẩm trong trò chơi bằng cách tích hợp giao thức trao đổi phi tập trung thay vì phải xây dựng một thị trường mới từ đầu.
Các doanh nghiệp phi tiền mã hoá (Non-crypto businesses) có thể tăng hiệu quả và có nhiều chức năng hơn bằng cách cắm vào các hệ sinh thái mở như Ethereum - giống như nền kinh tế API cho phép các công ty thuộc mọi loại hình, bao gồm các cửa hàng mom-and-pop (thuật ngữ được sử dụng để miêu tả một cửa hàng bán lẻ nhỏ, độc lập hoặc thuộc sở hữu gia đình) và các doanh nghiệp nhỏ, truy cập dữ liệu và năng lực mà nếu không thì họ sẽ không thể truy cập được. Tuy nhiên, một ví dụ trong không gian công nghệ là thử nghiệm của Reddit với Community Points, là những token thưởng cho người dùng khi đăng nội dung chất lượng cao và có thể được đổi lấy các vật phẩm độc đáo trong cộng đồng. Reddit có kế hoạch ra mắt Community Points dưới dạng token ERC-20, cho phép chúng được sử dụng trong các ví và ứng dụng hiện có trên Ethereum. Điều này hiện mở ra nhiều chức năng hơn cho Community Points mà Reddit không phải tự xây dựng. Ngay cả khi nó không phải là một công ty tiền mã hoá, nó có thể nhận được những lợi ích của các ứng dụng tiền mã hoá cho người dùng của mình, chẳng hạn như Redditors có thể sử dụng các sàn giao dịch phi tập trung trên Ethereum để giao dịch điểm của họ lấy các token khác. Điều này sẽ cho phép họ có tính thanh khoản cho điểm của họ ngay từ đầu. Ngoài ra, sau khi cắm vào hệ sinh thái Ethereum, bất kỳ ai cũng có thể kết hợp Community Points vào dự án của riêng họ để xây dựng trên đó và tạo thêm các trường hợp sử dụng.
Các nhà phát triển có thể học hỏi và áp dụng các khái niệm từ nhiều ngành khác nhau, bao gồm công nghệ, tài chính, gaming và nghệ thuật, dẫn đến sự hiểu biết sâu sắc hơn về từng cách suy nghĩ mới và các ứng dụng mới cho mọi người. Ví dụ: bằng cách thêm các thành phần DeFi vào gaming, chúng tôi có thể hiểu rõ hơn về các ưu đãi và chợ (marketplaces); và bằng cách thêm các thành phần gaming vào DeFi, chúng tôi có thể làm cho tài chính dễ tiếp cận và thú vị hơn đối với nhiều đối tượng hơn so với những người làm về tài chính. Các cộng đồng thường không tương tác với nhau - vì họ dành thời gian trên các nền tảng khác nhau hoặc không thể tương tác - cũng có thể giao tiếp và chia sẻ ý tưởng theo cách này, dẫn đến nhiều cải tiến hơn nữa. Smart contract cho phép việc chia sẻ thông tin này được trao đổi cởi mở, hiệu quả và đáng tin cậy hơn ngay cả giữa những người lạ.
Có rất nhiều ví dụ thú vị về các trường hợp sử dụng khả năng kết hợp trong tiền mã hoá ngày nay bên cạnh ví dụ DeFi mà tôi đã chia sẻ; một số trong số này bao gồm:
Kiếm lợi nhuận thông qua xổ số "không lỗ (no-loss lottery)"
PoolTogether là một dự án sử dụng các giao thức tài chính phi tập trung để tạo ra xổ số "không lỗ". Người dùng có thể mua vé và tất cả số tiền thu được từ việc bán vé sẽ được chuyển vào pool giải thưởng, lợi nhuận kiếm được từ các giao thức tài chính phi tập trung Compound và yEarn Vaults. Mọi người đều nhận lại được tiền của họ, nhưng một người giành được tất cả tiền lãi tích lũy kiếm được từ số tiền gộp lại (pooled money). Không ai mất số tiền mà họ đã bỏ ra ban đầu, do đó đó là một cuộc xổ số "không lỗ". Bất kỳ ai trên thế giới có địa chỉ ví Ethereum đều có thể tham gia xổ số không lỗ và bất kỳ ai cũng có thể tạo xổ số không lỗ cho bất kỳ token nào, điều này giúp việc tham gia vào các loại hệ thống này dễ tiếp cận và an toàn hơn.
NFT làm tài sản thế chấp
Token không thay thế (NFT) đã nhận được nhiều sự chú ý gần đây. Không giống như các token "có thể thay thế" có thể hoán đổi cho nhau trong tiêu chuẩn token ERC-20, NFT là một tài sản kỹ thuật số duy nhất có quyền sở hữu được theo dõi trên blockchain. Nhưng mặc dù bản thân các token không thể hoán đổi cho nhau, chúng vẫn tồn tại trong một hệ sinh thái có thể kết hợp được (composable ecosystem). Điều này có nghĩa là khi chúng được phát hành trên nền tảng smart contract, bất kỳ ai cũng có thể sở hữu hoặc giao dịch NFT cho bất kỳ tài sản nào khác tồn tại trên cùng một nền tảng.
Khi "hợp nhất" (cắm vào, kết hợp) với tài chính phi tập trung, hoạt động NFT không chỉ là giao dịch mà có thể bao gồm các hành động như sử dụng NFT làm tài sản thế chấp khi vay tiền (ví dụ: NFTfi) hoặc có thể cho thuê hoặc kiếm lãi trên NFT (ví dụ: RenFT, Charged Particles).
Giả sử bạn sở hữu một mảnh bất động sản có giá trị trong một thế giới ảo như Decentraland hoặc Cryptovoxels. Bạn thực sự có thể vay USDC đối với tài sản đó để tài trợ cho khoản trả trước cho một ngôi nhà trong cuộc sống thực. Hoặc, giả sử bạn sở hữu một skin hiếm trong một trò chơi điện tử - bạn có thể cho những người chơi khác thuê vật phẩm đó để sử dụng tạm thời, giống như bạn có thể thuê một phòng trong Airbnb.
NFTFi cho phép người dùng cung cấp các khoản vay cho các NFT đại diện cho mọi thứ từ wallet name đến đất ảo (virtual land).
XUẤT BẢN
Một ví dụ khác về việc cắm (plugging) hai ứng dụng lại với nhau nhờ đặc tính của khả năng kết hợp là sự hợp tác giữa các dự án Mirror, một nền tảng xuất bản phi tập trung và Zora, một giao thức để tạo và trao đổi NFT. Các dự án này đã kết nối để cho phép những người viết Mirror chuyển đổi bất kỳ bài đăng nào của họ thành NFT và nhúng tính năng đấu giá cho NFT vào bài đăng của họ. Điều này cho phép những người làm sáng tạo huy động vốn từ cộng đồng các tác phẩm như tiểu thuyết và bài đăng trên blog hoặc thậm chí là tài liệu nghiên cứu hoặc các hiện vật khác, trong đó việc mua NFT giúp tài trợ cho người sáng tạo.
Đôi khi NFT cung cấp cho những người đóng góp (contributors) khả năng kiếm được một phần số tiền thu được sau khi NFT được bán lại. Hãy tưởng tượng nếu những người ủng hộ Kickstarter ban đầu của Oculus, chẳng hạn, cũng có thể được hưởng lợi khi Oculus được bán cho Facebook, vì niềm tin và sự ủng hộ ban đầu của họ. Gần đây, $ESSAY của John Palmer là bài tiểu luận thuộc sở hữu cộng đồng đầu tiên được huy động vốn từ cộng đồng trên Ethereum. Bài luận, được xuất bản qua Mirror, đã được đúc dưới dạng NFT trên Zora và những người ủng hộ được nhúng vào bài luận mãi mãi. Mọi người đã đóng góp vào việc gây quỹ cộng đồng để hỗ trợ người viết cũng như thu thập một phần lịch sử - bài tiểu luận đầu tiên thuộc sở hữu của cộng đồng. Nhưng trong các trường hợp khác, những người đóng góp sớm (cùng với người sáng tạo) cũng có thể chia sẻ một phần giá trị thứ cấp đó.
Flash loan - Khoản vay nhanh
Flash loan là một trong những khả năng độc đáo nhất được kích hoạt bởi tiền mã hoá - không có gì gần tương đương với flash loan trong hệ thống truyền thống. Flash loan cho phép ai đó vay tiền và trả khoản vay trong cùng một giao dịch; nếu nó không được hoàn trả trong cùng một giao dịch, thì giao dịch sẽ thất bại.
Điều này cho phép các khoản vay không được bảo chứng, có nghĩa là bất kỳ ai trên thế giới đều có thể truy cập các khoản vay chớp nhoáng này bất kể họ có bao nhiêu vốn. Các khoản vay chớp nhoáng là đặc trưng rất riêng của tiền mã hoá, xảy ra thường xuyên trong không gian DeFi để tận dụng các cơ hội chênh lệch giá.
***
Khi tiền mã hoá trưởng thành, chúng ta nên mong đợi các “khối” smart contract có thể kết hợp này sẽ bắt đầu được sử dụng bên ngoài cộng đồng tiền mã hoá. Cuối cùng, các nhà phát triển sẽ có thể chỉ cần một dòng mã để thêm chợ phi tập trung đầy đủ vào trò chơi điện tử hoặc một dòng mã khác để cho phép người bán trong cửa hàng thương mại điện tử của họ kiếm được tiền lãi từ số dư của họ. Đối với các tổ chức, khả năng kết hợp đặt tiền mã hoá lên hàng đầu trong các cuộc cách mạng trong tài chính và các ngành công nghiệp khác - thay đổi các ngành về cơ bản, giống như internet đã làm. Và đối với người tiêu dùng, nó sẽ mở ra một thế giới với những khả năng hoàn toàn mới.
Tôi chỉ mới nghĩ ra một phần nhỏ của những gì có thể xảy ra trong tương lai. Bước tiếp theo là thử nghiệm nhiều hơn. Tôi đã nói về công nghệ, và tiếp theo là sự khéo léo của con người.
Link bài gốc của Linda Xie, review bởi Will Warren
Linda Xie là Giám đốc điều hành của Scalar Capital Management, LLC, một nhà quản lý đầu tư tập trung vào các tài sản tiền mã hoá nắm giữ ETH và token trên Ethereum. Bài đăng này không phải là lời khuyên đầu tư.
Dịch bởi minhtuan kT. Biên tập và đăng tải bởi Paven Do.
If You love the post, you may wish to donate for this special charity: https://www.carryforwardvietnam.org/donate/
Nếu bạn thích bài viết, bạn có thể đóng góp cho dự án từ thiện: https://www.carryforwardvietnam.org/donate/